Het belang van klassieke conditionering bij het wegnemen van angst

Met klassieke conditionering geef je een bestaande prikkel een andere betekenis waardoor de emotie verandert. Op die manier zorg je ervoor dat je hond bijvoorbeeld niet langer bang is voor vuurwerk, of om een ritje te maken in de auto. In feite zorg je ervoor dat hij die prikkel waar hij eerst zo bang voor was, nu gaat zien als de voorspeller van iets leuks. 

Er zijn twee belangrijke manieren waarop een hond iets kan leren. De eerste manier is: leren dat iets wat hij zelf doet een bepaalde consequentie heeft. Hier maak je als eigenaar handig gebruik van als je je hond elke keer dat hij komt als je zijn naam noemt uitgebreid beloont met een lekker snoepje en welgemeende complimentjes. Dit heet ‘operante conditionering’. Als je hond lang genoeg met z’n hoofd scheef naar je partner gaat zitten kijken, krijgt hij iets lekkers. En als hij in de tuin de tennisbal voor jouw neus legt, gooi jij die voor hem weg. Hij doet iets en de wereld komt in beweging. 

Bij angst werkt belonen niet
Bij angst heb je niet zoveel aan operante conditionering. In deze situaties geldt namelijk: de wereld doet iets en daar reageert jouw hond volledig automatisch op. En precies daarin zit ‘m de crux: je kunt alleen bewust gedrag belonen. Daarom vind ik het ook zo jammer dat niet meer trainers gebruikmaken van klassieke conditionering. Deze tweede belangrijke manier waarop honden leren, richt zich op de voorspelbaarheid van de omgeving en is wel geschikt om je hond te helpen om zijn angst te overwinnen.

Als dit, dan dat

• Als mijn baasje de riem pakt, gaan we naar buiten.
• Als mijn baasje de trommel pakt waar mijn brokjes in zitten, is het etenstijd.
• Als de deurbel gaat, staat er iemand voor de deur.

Jouw hond is een ster in het herkennen van patronen. En dat vermogen ligt ten grondslag aan klassieke conditionering. In de negentiende eeuw ontdekte Pavlov dat als een prikkel (bijvoorbeeld een geluid) herhaaldelijk voorafgaat aan een andere prikkel (bijvoorbeeld voer) een hond op een gegeven moment het gedrag dat eigenlijk hoort bij de tweede prikkel ook laat zien als je de eerste prikkel aanbiedt en de tweede prikkel achterwege laat. Je hond begint dan bijvoorbeeld toch enthousiast te kwispelen als hij de koelkast hoort opengaan en jij haalt daar geen biefstuk uit. Terwijl de biefstuk natuurlijk uiteindelijk de ‘echte’ prikkel is.

Een positieve associatie
Klassieke conditionering vindt dus de hele dag plaats, zonder dat jij er iets voor doet. Maar je kunt het bewust inzetten om een positieve associatie te creëren met een prikkel die eerst alleen maar angst opriep bij je hond. Als het goed is, vermindert dit de angst van je hond totdat deze uiteindelijk volledig verdwijnt. 

In feite is klassieke conditionering namelijk niks meer of minder dan een natuurlijk proces waarbij het brein van je hond een stimulus (een prikkel, bijvoorbeeld een geluid, geur of aanraking) koppelt aan een bepaalde emotie (bijvoorbeeld angst). Als het brein deze stimulus herhaaldelijk koppelt aan iets aangenaams, kan de reactie op de stimulus veranderen. Het resultaat? Je hond wordt minder bang.

Onweer als voorspeller van iets leuks
Stel bijvoorbeeld dat jouw hond bang is voor onweer. Dan kun je klassieke conditionering inzetten om die angst te lijf te gaan door je hond elke keer dat het onweert iets leuks of iets lekkers te geven, bijvoorbeeld zijn favoriete speelgoed of snack. Als je dit consistent doet, gaat jouw hond op den duur juist iets leuks verwachten als het begint te onweren. Reken maar dat hij dan een totaal andere emotie voelt en dus ook compleet ander gedrag laat zien. 

Angst niet belonen
Je hoort mensen weleens zeggen dat je angst niet moet belonen. En dat je je hond dus absoluut geen snoepjes moet geven als hij bang is, omdat hij dan zou leren dat het oké is om bang te zijn. Maar deze mensen gooien de twee leermethoden door elkaar. Angst is geen bewust gedrag en kun je dus niet bekrachtigen met een beloning. Bij klassieke conditionering is er technisch gezien dan ook helemaal geen sprake van een beloning. Het enige wat je doet, is je hond aanleren dat hij na een bepaalde stimulus ‘iets leuks’ kan verwachten.

Wil je ook weten hoe je de emotie van je hond beïnvloedt? Doe dan mee met Pavlov’s Challenge. Daarin gaan we aan de slag met klassieke conditionering. We starten op zaterdag 9 maart 2024. 

Kijk hier voor meer informatie of schrijf je meteen in voor de challenge