Denk jij dat jouw hond dominant is?

Valt jouw hond uit naar onbekende honden op straat? Gaat hij geregeld op jouw plek liggen nadat je bent opgestaan? Trekt jouw hond aan de lijn als jullie gaan wandelen en wil hij voorop lopen? En heb je daardoor het idee dat jouw hond dominant is? Ik zou haast zeggen: "join the club"! 

Waarschijnlijk heb je uit je omgeving al van diverse mensen gehoord dat je hond 'pittig' is. Dat je ervoor moet zorgen dat je de baas blijft over je hond, omdat hij dominant is. Ik heb (misschien) nieuws voor je: dat is hij niet!

Als je dit voor het eerst leest/hoort, kunnen er twee dingen gebeuren: 
1) je bent opgelucht
2) je gelooft er niets van, want je hebt al jaren honden en je weet zeker dat dominantie bestaat én dat het werkt om op die manier met je honden om te gaan. 

Nou ja... eigenlijk kunnen er drie dingen gebeuren ;)
Het kan ook zijn dat je tot de grote groep behoort die nu niet helemaal goed weet wat ze aan moet deze informatie. En op zoek is naar meer. Die zal ik je in dit artikel geven! 

Wolven

Dominantie is een begrip dat al tientallen jaren binnen hondenland veelvuldig gebruikt wordt. Vaak als een verklaring voor ongewenst gedrag, zoals trekken aan de lijn, agressie en 'ongehoorzaamheid'. Het was vaak het antwoord op vragen die we hadden over wat honden doen/deden, op het moment dat we nog niet wisten hoe het dan wél zat. Toentertijd wisten we weinig over honden, over hun gedrag en over hoe ze leren. Maar leefden we wel met ze samen en liepen we tegen problemen op. 

Omdat we nog relatief weinig onderzoek gedaan hadden naar honden, maar wel enigszins naar wolven, zochten we daar naar de antwoorden. Honden en wolven lijken immers op elkaar, toch? Conclusies die we trokken uit het onderzoek naar wolven trokken, werden gebruikt in onze omgang met honden. Zo ontstond het idee dat honden
* vaak conflicten opzoeken
* dat ze die conflicten oplossen met agressie
* dat ze bezig zijn met 'de baas' worden binnen een roedel (lees; ons huishouden). 

Met deze conclusies in ons achterhoofd, is dominantie binnen hondenland een eigen leven gaan leiden. Er zijn steeds meer dingen 'bedacht', die geen enkele wetenschappelijke basis hebben. Niet uit onderzoek naar honden, maar óók niet naar onderzoek onder wolven. In wolven-onderzoek is bv. niet gekeken naar of wolven ook 'gehoorzaam' zijn, terwijl 'niet luisteren' vaak een van de kenmerken genoemd wordt van de dominante hond. En in wolven-onderzoek wordt niets gezegd over trekken aan de lijn bijvoorbeeld, om een nogal duidelijke reden lijkt me. 

Plank mis

Maar wat blijkt... 
De onderzoeken zoals die onder wolven gedaan zijn, zijn in de loop der tijd bekritiseerd. De conclusies zoals die toentertijd getrokken zijn, zijn in twijfel getrokken en het blijkt nu toch allemaal iets ander te zijn. 
Wolven zijn binnen hun eigen groep helemaal niet zo conflictzoekend en lossen zeker niet alles op met agressie. De basis van onze aannames over honden - namelijk het gedrag van wolven - blijkt dus heel anders te zijn dan we dachten. 
We hebben daar dus behoorlijk de plank mis geslagen! 
Je kunt dus zeker niet meer zeggen dat uit onderzoek bij wolven blijkt dat dominantie een belangrijke rol speelt bij onze honden. 

Bestaat dominantie dan helemaal niet? 

Wetenschappers definiëren zeker nog dominantie bij allerlei diersoorten. Alleen is wat zij 'dominant' noemen, iets heel anders dan hoe het in het algemeen in hondenland gebruikt wordt. Het is eigenlijk hetzelfde woord voor twee hele andere dingen. 
Het zou voor dit artikel te ver voeren om daar in detail op in te gaan, maar twee belangrijke verschillen zijn:

1. Heel vaak wordt een hond die op straat uitvalt naar onbekende honden, omschreven als 'dominant'. De wetenschap is er heel duidelijk over; er moet een relatie bestaan om het gedrag van een dier 'dominant' te noemen. Ze moeten elkaar dus kennen. Bovendien is een dier niet dominant, hij 'doet' dominant. In de wetenschap wordt 'dominant' niet gebruikt als een karaktereigenschap, maar als hoe een dier zich gedraagt ten opzichte van een ander (in een bepaalde situatie binnen een groep)

2. De meeste wetenschappers zien agressie niet als maatstaf voor hoe 'dominant' een dier zich gedraagt. Er wordt veel meer gekeken naar ander gedrag, zoals bijvoorbeeld hoe de groepsleden elkaar begroeten als ze even weg geweest zijn. 

Huishonden

De vervolgvraag is: hoe zit het dan met 'dominantie' zoals wetenschappers het gebruiken binnen groepen waarin onze honden leven. Dus binnen onze huishoudens? Dat is een hele goede vraag... Die lastig te beantwoorden is. Want er is (nog steeds) nog maar bar weinig onderzoek gedaan in situaties die lijken op hoe onze honden leven. Er is onderzoek onder zwerfhonden (in India en Italië bijvoorbeeld) en onderzoek onder groepen honden die in kennels gehouden werden. Naar mijn mening is dat toch wel echt anders dan hoe onze honden met ons samenleven. 

Maar wat is er dan wel? 

Dat is ook een goede vraag (valt het op? Er zijn vooral veel vragen en het is niet makkelijk om antwoorden te geven...)
Want als sociaal dier, is het belangrijk dat je binnen een groep 'afspraken' met elkaar hebt. Want anders is het functioneren als groep heel erg lastig. Hoe je je gedraagt ten opzichte van een ander binnen de groep, is meestal gebaseerd op een aantal dingen: 
- wat is de relatie die de verschillende groepsleden met elkaar hebben, wat is de sociale band
- dingen die belangrijk zijn voor de leden van die groep, dus denk aan eten, rustplaats, speeltjes (zogenoemde resources)
- wat hebben de groepsleden geleerd over elkaar; wie vindt wat belangrijk en wil daar eventueel 'ruzie' over maken om het te houden of te krijgen
- onderliggende emoties; ben je bang, boos, gefrustreerd of blij? 

Wil je hierover meer weten? Lees dan vooral het boek Dit is de Hond van John Bradshaw. Of volg de lezing: Dominantie? Het wordt (nog steeds) tijd voor verandering! 

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname is zonder toestemming niet toegestaan. Delen van deze link via social media wordt op prijs gesteld.