Hét misverstand over agressie bij en uitvallen van honden

Een hond die gromt, blaft en/of probeert te bijten is afschrikwekkend. Agressie is iets wat je (als het goed is) als eigenaar ten alle tijden wilt voorkomen. Maar het is goed er stil bij te staan waarom een hond het nodig vindt om agressie in te zetten. Wat drijft hem om te doen wat hij doet?

Niet meer dan een communicatiemiddel

Agressie werd lange tijd gezien als een uiting van dominantie; een hond die gromt, blaft of probeert te bijten werd per definitie gezien als een hond die bezig was om hoger op de rangorde-ladder te komen. Inmiddels weten we dankzij recentere wetenschappelijke  publicaties(1) en boeken zoals Dit is de hond (John Bradshaw) dat dit een verkeerde veronderstelling is. Het belang van resources en leerervaringen zijn mede-bepalend voor het inzetten van agressie.

Agressie is niet meer dan een communicatiemiddel. Een zeer serieus te nemen communicatiemiddel, maar het is geen karaktereigenschap. Dé “agressieve hond” bestaat niet (zoals dé dominante hond ook niet bestaat). Een hond kan wel in de loop der tijd geleerd hebben dat agressie een efficiënte en effectieve manier is om voor hem moeilijke situaties op te lossen. Moeilijke situaties die veroorzaakt worden door een onderliggende emotie.

In tegenstelling tot wat vaak gedacht werd/wordt, wordt agressie vaak gemotiveerd door angst.

Dat zie ik in de praktijk, maar wordt ook gestaafd door beschrijvingen in de literatuur (2). Het zijn met name de honden die bang zijn in een specifieke situatie en zich dan bedreigd voelen, die agressie inzetten om aan die situatie te ontkomen. Voordat er gegromd, geblaft of gebeten wordt, zendt een hond vaak al meerdere signalen uit die aan de ander aangeven dat de hond zich niet prettig voelt. Hierover vind je meer informatie in dit artikel. En zoals zo mooi omschreven staat in dit filmpje; als er dan niemand luistert, moet een hond duidelijker communiceren dat hij zich bedreigd voelt.
What your dog is desperately trying to tell you!

In de praktijk zijn er vaak voorkomende situaties waarin een hond zich genoodzaakt voelt om agressie in te zetten, omdat  hij zich bedreigd of onprettig voelt:

- Als hij benaderd of aangeraakt wordt door (onbekende) kinderen

- Als er onbekende personen in huis of op het terrein komen

- Als er iemand in de buurt komt van de voerbak/speeltje/botje/ligplaats (etc...)

- Als een hond pijn heeft en aangeraakt wordt

- Als hij op straat andere (onbekende) honden tegenkomt

Uitvallende hond, zelfverzekerde hond?

Over honden die agressie vertonen naar onbekende honden op straat, bestaat het hardnekkige misverstand dat ze zelfverzekerd zijn. Dit misverstand wordt veroorzaakt doordat veel honden naar andere honden uitvallen met hun oren naar voren en hun staart hoog. Volgens de boekjes over lichaamstaal van de hond, betekent dat dat de hond zelfverzekerd (of dominant als het een boekje is dat niet met de tijd meegegaan is) is in een dergelijke situatie.

Maar voor de meeste honden die uitvallen naar onbekende hond geldt, dat ze bang zijn. Als je heel goed kijkt (en een videocamera kan daarbij een heel handig hulpmiddel zijn!), zul je zien dat de meeste honden op het moment dat ze reageren, een fractie van een seconde hun staart iets lager hebben en/of met hun oren en/of hun gewicht  iets naar achteren gaan. In dat hele kleine, korte moment geven ze de ware motivatie van hun agressie bloot: ze voelen zich bedreigd en voelen zich genoodzaakt om agressie in te zetten om eruit te komen. Het is hun coping-mechanisme.

Houdt je hond je dan voor de gek met zijn lichaamstaal? Bluft hij?

De hoge staart en oren naar voren bij een hond die gemotiveerd wordt door angst, zijn het resultaat van een leerproces. In de loop der tijd (en dat kan heel snel gaan!) heeft de hond geleerd dat agressie hem uiteindelijk uit de benarde positie helpt. Daardoor wordt hij zelfzeker in het vertonen van het gedrag (de hoge staart en/of oren naar voren) én gaat hij dat gedrag herhalen. Maar de oorspronkelijke onderliggende emotie – angst- is nog niet veranderd!

Een hond die bang is en vanuit die motivatie agressie inzet, kun je goed helpen. Kijk hier voor meer informatie over de mogelijkheden. 

1) Dominance in domestic dogs - useful construct or bad habit? (2009) J. Bradshaw, E. Blackwell, R. Casey.
2) Landsberg, G., Hunthausen, W., Ackerman, L. (2013) – Behavior Problems Dogs&Cats, Third Edition