Uitvallen en overprikkeld zijn: wat is de relatie?

Het lijkt tegenwoordig wel of elke hond "overprikkeld" is. Wat een hond ook laat zien qua ongewenst gedrag; de verklaring van een eigenaar (of de omgeving van de eigenaar!) is heel vaak..."ja maar hij is overprikkeld". Soms is dat inderdaad zo. Maar soms is dat ook he-le-maal niet aan de hand. Er wordt ergens een stempeltje opgeplakt als makkelijke verklaring. Met het gevaar dat de hond niet de juiste begeleiding krijgt. Het is altijd belangrijk om de juiste conclusie te trekken. Maar als er sprake is van uitvalgedrag of andere vormen van agressie, is die juiste conclusie nóg belangrijk. Omdat er sprake kan zijn van een veiligheidsrisico. 

Er zijn zeker honden die overprikkeld zijn. Maar er kan bijna geen bericht in mijn Doet ie anders Nooit! Club voorbij komen, of het woord overprikkeld valt. En "overprikkeld zijn" speelt zeker niet bij elke hond. Ik spreek liever over een overlopende stress-emmer (wat overigens ook zeer zeker niet bij elke hond speelt!). 
Elke hond heeft een figuurlijke stress-emmer met daarin onderin een aantal stress-stoffen zoals adrenaline en cortisol. Dat zijn geen 'slechte' stoffen; hij zijn stoffen die je als levend wezen nodig hebt om te functioneren. Als je die stoffen niét hebt, ga je uiteindelijk dood....
Goed. Die emmer heeft dus een laagje stress-stoffen onderin die ervoor zorgen dat je in actie kunt komen om je lijf en leden goed te laten functioneren. Om in balans te blijven in de meest klinische zin van het woord. Op het moment dat er iets gebeurt in de omgeving van de hond, stijgt het niveau aan stress-stoffen. En na een bepaalde periode (afhankelijk van de stof waar je naar kijkt), daalt het niveau ook weer. 
Allemaal natuurlijke processen. Niets aan het handje 😉

Dat "iets in de omgeving" is vaak een prikkel zoals een geluid, een ander sociaal wezen, een voorwerp, een activiteit of iets dat in het lichaam gebeurt. Voorbeelden zijn vuurwerk, een persoon of hond, een stofzuiger, een wandeling of pijn. Het hoeven niet vervelende dingen te zijn!! Ook leuke dingen kunnen het niveau in de emmer laten stijgen...

Het kan een probleem zijn als het niveau aan stress-stoffen in die figuurlijke emmer zo hoog wordt, dat de emmer overloopt. Als dat gebeurt, zie je vaak explosief en heftig gedrag. Blaffen, janken, piepen, bijten. Maar ook in paniek wegvluchten of andere heftige dingen doen. Of niet willen slapen/rusten en maar bezig blijven
En dát gedrag wordt vaak bestempeld als: hij is overprikkeld....

Maar het zijn meestal niet de hoeveelheid (wat "over"-prikkeld suggereert) aan prikkels die het probleem zijn. Het zijn vaak de emoties die door een prikkel of meerdere prikkels opgewekt worden, die de emmer vullen. Een hond die niet bang is voor andere honden, zal weinig stijging van stress-stoffen hebben bij het zien van een andere hond. Als een hond wél bang is en er eentje tegenkomt tijdens de wandeling, zorgt dat voor een veel grotere vulling. 
Je lost dan het probleem niet op door nooit meer andere honden te zien. 
Of door je hond meer te laten slapen.
Of door je hond te laten speuren.
Of door hersenwerk met je hond te doen.
Of door niet met ballen te gooien.

Je lost het probleem dan op door te gaan werken aan de zorgen die je hond zich maakt als hij een andere hond ziet! Als je alleen maar probeert de hond meer te laten rusten, ben je bezig met een schijn-oplossing.

Voordat we elkaar verkeerd begrijpen: na-tuur-lijk is het altijd goed om te werken aan rust, te speuren, hersenwerk te doen en niet de hele dag met ballen te gooien. Honden hebben in onze maatschappij veel om mee te dealen dus het is goed om rust en regelmaat in te bouwen. Maar het probleem is heel vaak niet primair de overprikkeling. Het probeer is de angst (of een andere emotie die leidt tot dat wat je hond doet).

Honden die uitvallen, laten per definitie explosief gedrag zijn.
Ze blaffen, of ze grommen, of ze proberen te bijten, of ze trekken aan de lijn.
Maar meestal doet een uitvallende hond een aantal van deze dingen.
Waardoor het een groot explosief 'gedoe' is aan de lijn.
Niet leuk tijdens een wandeling....

Niet elke hond die uitvalt, is overprikkeld. Voor een deel van de uitvallende honden geldt dat ze een keurige 14-16 van de 24 uur per dag slapen. Dat ze niet overmatig of te weinig wandelen. Dat ze geen fysieke problemen hebben. Dat ze passende activiteiten aangeboden krijgen zoals hersenwerk of ander werk met de neus. En tóch vallen ze uit!
Waarom?
Omdat ze zich zorgen maken over die andere hond. Niet meer en niet minder.
Of dat ze gefrustreerd zijn als ze een andere hond zien (maar dat is een minderheid).

Een ander deel van de uitvallende honden maakt zich ook zorgen of is gefrustreerd.
Maar hun reactie wordt versterkt door het feit dat hun stress-emmer al wat meer gevuld is dan je zou willen.
Omdat ze te weinig slapen
Omdat er te veel of te weinig gewandeld wordt
Omdat ze fysieke problemen hebben
Omdat er teveel opwinding is (positief of negatief) in andere situaties

In deze gevallen is het heel goed om iets te doen aan de stress. Niet omdat je dan daarmee het probleem (de angst of de frustratie van de hond) oplost. Maar wel dat het gedrag minder heftig wordt, waardoor het prettiger wordt voor de hond. Maar ook voor jou. Ook wel eens fijn 😉

Wil je aan de slag met het uitvallen van je hond?
Laat mij jou daar dan bij helpen!
Als je op deze link klinkt, kun je lezen hoe dat eruit kan zien.

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming. Delen van de link naar dit artikel via social media wordt op prijs gesteld.